HABER MERKEZİ
Yakup Kadri Karaosmanoğlu (7 Mart 1889, Kahire- 13 Aralık 1974, Ankara), roman, tiyatro, anı, şiir, monografi, makale ve öykü türlerinde Cumhuriyet ve Milli Edebiyat Dönemlerinde eserler veren ve bilinen eser sayısı 33 olan öykü yazarı, roman yazarı, nasir, şair, gazeteci ve diplomattır.
Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Kahire’de dünyaya gelmiş, 1895 yılında da ailesiyle birlikte Manisa’ya dönmüştür. Babası Karaosmanzâdeler’den Abdülkadir Bey, annesi İkbal Hanım’dır. Eğitim hayatına 1901-1903 yılları arasında Çaybaşı Feyziye Mektebi’nde öğrenim görerek başlamıştır. 1903- 1905 yılları arasında da İzmir İdadisi’nde eğitim görmüştür. Burada eğitim gördüğü yıllarda henüz yedi yaşında olan Yakup Kadri Karaosmanoğlu, babası Abdülkadir Bey’i kaybetmiştir ve bu vefat üzerine annesi ile birlikte Mısır’a dönmüştür. Mısır’a döndükten sonra İskenderiye’de Fransız Frerler Mektebi’nde ve İsviçre Lisesi’nde eğitim görmüş ve orta öğrenimini tamamlamıştır. Okuduğu Fransız okulu sayesinde Batı literatürünü tanımıştır Paul Bourget , Flaubert, Guy de Maupassant ve A. Daudet’yi tanımıştır. Montesquie’nün “L’Esprit des Lois”ını çevirmeye çalışan Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Gustave Le Bone’u, Marx Nordau’yu da incelemiştir. Mısır’da aldığı eğitim süresince kendini geliştirmeye devam eden Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Neuchatelli Henri Lamon isimli birinden yazım dersleri almış ve bu sayede Emile Zola ve Edmond de Goncourt, Jules de Goncourt’u tanımıştır. Bu isimlerin yanı sıra Jön Türklerle de iletişim kurmuştur. Miralay İsmail Hakkı Bey, Mithat Paşa’nın kızının oğlu Kemal Mithat Bey, Ali Kemal, Ahmet Saip, Abdullah Cevdet, İsmail Gaspıralı, Samipaşazade Sezai ile orada tanışmıştır. Şerafettin Mağmumi tarafından Kahire’de yayımlanan Türk isimli dergide Fransızca çeviriler yayımlamıştır. Mısır Prensi Mehmet Ali Paşa’nın vefatıyla birlikte 1908 yılında annesi ve ablasıyla beraber İstanbul’a dönmüştür. İstanbul’a döndükten sonra yükseköğrenim için Hukuk Fakültesi’ne başlamış ve üç yıl eğitim görmüş, mezun olamadan okuldan ayrılmıştır.
Döneminde Fransa’daki benzerleri gibi bir topluluk kurmak isteyen Yakup Kadri Karaosmanoğlu, arkadaşı Şahabettin Süleyman ve Celal Sahir ile birlikte Faik Ali’nin onursal başkanlığı altında Fecr-i Âti edebi topluluğunu kurmuşlardır. Yazım ve basım hayatına Ümit dergisinde yazdığı birkaç hikâye, makale ve Resimli Kitap’ta “Nirvana” isimli tiyatro oyunu ile giriş yapmıştır. Eski Yunan ve Latin klasiklerini örnek alıp bu doğrultuda eserler vermeyi amaçlayan “Nev-Yunanilik” akımını Yahya Kemal ile birlikte geliştirmeye uğraşan Yakup Kadri Karaosmanoğlu bu uğraşında başarılı olamamıştır. 1916-1919 yılları arasında İsviçre’de gördüğü tüberküloz tedavisinin ardından İstanbul’a geri dönen Yakup Kadri Karaosmanoğlu, İkdam gazetesinde Milli Mücadele’yi destekleyen yazılar yazmıştır. Bu yazdığı yazıları daha sonradan Ergenekon isimli kitabında bir araya getiren yazar, yazılarından dolayı 1921 yılında Ankara hükümetinin çağrısı üzerine Anadolu’ya gitmiştir. Savaşın ardından ise Tetkik-i Mezalim Heyeti’nde görevli olarak Kütahya, Simav, Gediz, Eskişehir ve Sakarya gibi şehirlere gitmiş; Manisa ve Mardin milletvekilliği yapmıştır. Hâkimiyet-i Milliye, Cumhuriyet ve Milliyet gibi gazetelerde edebî ve siyasî yazılar yazmıştır. 1932’de Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Vedat Nedim Tör, Şevket Süreyya Aydemir, Burhan Asaf Belge ve İsmail Hüsrev Tökin ile birlik olup kurduğu Kadro dergisi, Kemalist devrimleri yanlış yorumladığı, temel ilkelerinden saptırılmak istendiği gibi gerekçelerle kapatılmıştır. 1934 yılından itibaren de çeşitli ülkelerde elçilik görevinde bulunmuştur. 27 Mayıs 1960 yılında kurucu meclis üyesi ve Cumhuriyet Halk Partisi Manisa milletvekilliği görevlerini üstlenmiştir. Son resmi görevi ise Anadolu Ajansı Yönetim Kurulu Başkanlığıdır. Hayatı boyunca birçok alanda görev yapmış olan Yakup Kadri Karaosmanoğlu, 13 Aralık 1974 yılında, Ankara’da hayata veda etmiştir.
Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Fecr-i Ati: Yakup Kadri Karaosmanoğlu, 2. Meşrutiyet sonrasında ortaya çıkan ve uzun ömürlü olmayan Fecr-i Ati edebi topluluğunun kurucu üyelerindendir. Topluluk, edebiyatımızda yayımlanan ilk beyannamenin sahibidir ve Servet-i Fünun’a tepki olarak ortaya çıkmıştır. Sanata karşı bakış açıları “Sanat şahsi ve muhteremdir.” şeklindedir. Şiirde işledikleri başlıca temalar tabiat ve aşktır. Sembolizm akımından etkilenmişlerdir. Dilleri, Servet-i Fünun edebi dilinin devamı niteliğindedir. Servet-i Fünun ve Milli Edebiyat arasında köprü niteliğindedir. Topluluk üyeleri tiyatro ile yakından ilgilenmiştir. Topluluk, üyelerinin ferdi özgürlüklerine önem vermiş, herkesin aynı sanat anlayışını benimsemesini gerekli görmemişlerdir. Topluluğun dağılmasının nedenleri arasında da hem bu tutumları hem de Milli Edebiyat karşısında duramayacak kadar genç bir kadroya sahip olmaları vardır.
Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Siyasal Yaşamı: Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Mustafa Kemal Atatürk ve İsmet İnönü’nün en güvendiği aydınlardandır. Yazar, tavsiyeleriyle Cumhuriyet Halk Partisi’nin kimlik politikalarının şekillenmesinde etkili olmuştur. 27 Mayıs 1960 ihtilalinden sonra kurucu meclis üyeliği ve Cumhuriyet Halk Partisi Manisa milletvekilliği yapmıştır.
