HABER MERKEZİ
Hatay sınırları içerisinde bulunan endemik bitki türleri ilgili yaptığı araştırmalar ile bilinen Antakya Doğa Sanat ve Turizm Derneği Başkanı Dr. Biyolog Samim Kayıkçı Dereotu ile ilgili bilgilendirme yazısı paylaştı.
Kayıkçı yazısında: “Bereketli Hilal’in merkezinde yer alan Hatay önemli bir tarım şehridir. İlimizin sahip olduğu verimli topraklar ve uygun iklim koşulları pek çok tarım ürünün yetişmesine olanak tanımaktadır. Bu durum, ilimizde zengin bir tarımsal biyoçeşitliliğin ve kadim bir tarım kültürünün gelişmesine neden olmuştur.
Bilimsel adı Apiaceae olan Maydonazgiller ailesi, maydanoz, kimyon, havuç, kişniş, kereviz ve dereotu gibi önemli sebze ve baharat bitkilerini barındırır. Bilimsel ismi ‘Anethum graveolens L.’ olan dereotu, yaz aylarında sarı renkli çiçekler açan, aromatik, tek yıllık bir maydanozgil türüdür. Dereotu önemli bir tarım bitkisidir. TÜİK (2022) verilerine göre, Hatay ili, ülkemizde, dereotu üretiminde 1. sırada yer almaktadır. Ülkemiz üretiminin yarısına yakını ilimizde yapılır.
Dereotu yaprakları fosfor, potasyum ve magnezyum gibi mineraller bakımından zengindir. Salatalar, çorbalar, soslar, mezeler ve çaylarda kullanılır. Dereotu yağı gıda endüstrisinde tatlandırıcı ve baharat olarak kullanılır.
Dereotu, geçmiş zamanlardan beri, Ayurvedik Tıp Sisteminde (Geleneksel Hint Tıbbı), gaz giderici, mideyi iyileştirici ve idrar söktürücü olarak kullanılmıştır. Unanı Tıp Sisteminde sindirim sistemi problemleri ve kolik (gaz sancısı) tedavisinde kullanılagelmiştir. Etiyopya’nın Shinile Bölgesinde, yerel halk tarafından ‘Karmn’ ismiyle bilinen dereotunun, kök ve yapraklarının kaynatılmasıyla elde edilen suyun sıtma tedavisi amacıyla içildiği rapor edilmiştir. İran’ın Şiraz Bölgesinde, yerel dilde ‘Shevid’ ismiyle bilinen dereotunun, yapraklarından hazırlanan dekoksiyonun diyabet tedavisinde kullanıldığı belirtilmiştir.
Dereotunun, antibakteriyel, antifungal, antihiperlipidemik (kandaki yağ seviyesini düşürücü), antihiperkolesterolemik (kolesterol düşürücü) ve antidiyabetik (şeker düşürücü) etkileri olduğu rapor edilmiştir. Ülkemizde, Geleneksel Halk Tıbbında, yüksek tansiyonu düşürücü, uykusuzluğu giderici ve lohusa dönemi süt verimini arttırıcı olarak kullanıldığı bildirilmiştir.
Dereotu tohumlarında, karbonhidrat (% 30-40), protein (% 15-21), yağ (% 6-15) ve lif (% 6-8) bulunur. Tohumlar, askorbik asit (C vitamini), oleik asit, linoleik asit, potasyum, kalsiyum, magnezyum, demir, sodyum, fosfor ve çinko açısından zengindir.
Dereotu tohumlarının, gaz oluşumunu önleyici, diüretik, anne sütünü artırıcı, uyarıcı, mide güçlendirici ve ağız kokusunu giderici olarak kullanıldığı; ayrıca mesane iltihabı, karaciğer hastalıkları ve uykusuzluk problemleri için kullanıldığı raporlanmıştır. Dereotu tohumlarında % 4 oranında uçucu yağ bulunur. Dereotu uçucu yağında d-carvone, d-limonene ve α-phellandrene ana bileşiklerdir. Dereotu uçucu yağının antispazmodik, karminatif (gaz söktürücü), diüretik (idrar söktürücü) , mide koruyucu, gaz (kolik) sancıları giderici ve uykusuzluk önleyici olarak kullanıldığı bildirilmiştir. Önemli bir tarım şehri olan ilimizin tarımsal biyoçeşitliliğini tanımak ve tanıtmak son derece önemlidir. İnsan sağlığı açısından önemli bir besin kaynağı olan ve ülkemizdeki üretiminin yaklaşık yarısı ilimizde yapılan dereotunun tüketimini artırmalı ve hem sağlığımıza hem de yerli üretime sahip çıkmalıyız” ifadelerine yer verdi.
