HABER MERKEZİ
Akran zorbalığı, bireyin kendi yaş grubundan diğer bireylere karşı sözlü veya fiziksel saldırıda bulunması olarak tanımlanır. Bu davranışlar genelde aynı yaş grubundaki çocukların toplu olarak ilk defa bir arada bulunduğu okul ortamında gerçekleşir. Bu davranışlar genellikle çocukların zihinsel gelişimlerini tam olarak tamamlayamadığı ilkokul ve lisede yaygın olarak görülür.
Akran Zorbalığı Kaç Yaşında Başlar: Bu zorbalık okul yolu ya da dışından daha çok çocukların birlikte sosyalleştiği okul zamanları içinde görülür. Bu konu hakkında yapılan araştırmalar okul çağındaki neredeyse her beş çocuktan birinin akran zorbalığına uğradığını ifade etmektedir. Zorbalığın hem zorbalık gören hem de zorbalık yapan öğrenciler için ciddi bir travma etkisi oluşturduğu, etkilerinin okul dönemi ile sonlanmadığı, kişinin hayatı boyunca bu travmanın etkisinin devam ettiği ve toplumun bir parçası olduktan sonra bu durumun toplum sağlığını açısından da birçok olumsuz etkisi olduğu kabul edilmektedir.
Akran Zorbalığı Nedenleri Nelerdir: Zorbalığa uğrayan çocuk, kendini koruyacak fiziksel ve zihinsel güçten yoksun olduğu için korkar ve kendini koruyamaz. Devam eden korkutucu tehditlerin sonucundan ona yardımcı olabilecek yetişkinler olan ebeveynlerine ve öğretmenlerine anlatmaktan korkar. Tam tersi olarak zorbalık uygulayan çocuklar ve ergenler, genellikle sahip oldukları sosyal ya da fiziksel güçten faydalanır. Bu çocuklar, akranlarını kontrol etmek ya da onlara zarar vermek için, okuldaki tanınırlıklarını ya da fiziksel olarak yaşıtlarından üstün olan özelliklerini kullanır. Güç dengesi zamanla zorbalık yapan aynı kişiler arasında bile değişebilir. Yani akran zorbalığının temeli sosyal, ekonomik, kültürel ya da fiziksel olarak güç dengesizliğidir.
Akran Zorbalığı Türleri Nelerdir: Akran zorbalığı genel olarak fiziksel, sözel ve sosyal/duygusal zorbalık olarak tanımlanır. Son yıllarda teknolojinin gelişimi ve buna bağlı sosyal medya uygulamalarının artması sonu siber zorbalık olarak adlandırılan yeni bir başlık oluşmaktadır.
Fiziksel Zorbalık: Temelde fiziksel olan kuvvetli olan kişinin karşısındakine vurması, itmesi, yumruk atması, tükürmesi, kişisel eşyalarını izinsiz kullanması gibi fiziksel davranışlarda bulunmasıdır. Bu tür zorbalık kişinin kişisel alanına izinsiz girmesi olduğu için bu bir taciz olarak görülebilmektedir.
Sözel Zorbalık: Akran zorbalığının en çok görülen türü olan sözel zorbalık kişiye isim takma, dalga geçme, onurunu zedeleyecek sözler söyleme, küçük düşürücü sözler, hakaret etmek, kişi hakkında dedikodu çıkarmak ve / veya yaymak, tehdit etmek ve küfür etmek olarak örneklendirilebilir.
Sosyal / Duygusal Zorbalık: Duygusal zorbalık olarak da adlandırılan sosyal zorbalık; kişinin itibarına ya da kişilerarası ilişkilerine zarar verme amacı taşıyan davranışlar olarak nitelendirilir. Birini bilerek dışlamak, diğer yaşıtlarına onunla arkadaşlık kurmamaları konusunda tehdit etmek, birini toplum içinde küçük düşürmek sosyal zorbalık olarak kabul edilir. Fiziksel gücünden ağır işler vermek, toplu yapılan faaliyetlere dahil etmemek, konuşmamak, yardım etmemek, yalnız bırakmak sosyal zorbalık başlığında yer almaktadır.
Siber Zorbalık: Zorbalık türleri içerisinde en yenisi olan siber zorbalık, teknolojik gelişmelerden etkilenerek gelişen sosyal medya uygulamalarında yaygın olarak görülmektedir. Siber zorbalık kötü, rahatsız edici ve hakaret içeren ifadeler bulunan yorumlar ya da gönderiler, iftira içeren paylaşımlar, fotoğraflardaki fiziksel özellikler üzerinden yapılan küçümseyici ve kaba yorumlar yer alabilir. Siber zorbalar kimi zaman kişinin bilgilerini ve fotoğraflarını, izinsiz olarak paylaşmakla tehdit edebilir.
Akran Zorbalığı Nasıl Önlenir: Akran zorbalığı pek çok dünya ülkesinin önemli sorunlarındandır. Ülkemizde düzensiz göçler, gelir eşitsizliği, fırsat eşitsizliği gibi birçok mevcut problem bu sorunun oluşumunda temel faktörlerdendir. Burada en temel görev okullarda öğretmenler ve evlerde ailelerdedir. Çocuğa akran zorbalığı anlatılabilir, bu durumun kişinin suçu olmadığı, ailesine ve öğretmenine güvenebileceği anlatılmalıdır. Okullarda verilen eğitimlerde öğretmenler, ebeveynler ve öğrenciler bu konuda bilinçlendirilmeli, çözüm için iletişim kurulabilecek kurumlar anlatılmalıdır. Ders aralarında öğrenciler gözlemlenmeli olası bir durumda öğretmenler tarafından müdahale edilmelidir. Aileler evde çocukların bedenini ve davranışlarını dikkatli takip etmelidir.
Akran Zorbalığına Uğrayan Çocuğa Nasıl Yaklaşılmalıdır: Eğer çocuk akran zorbalığına uğradığını kendi ifade ediyorsa öncelikle çocuk dikkatli ve sessizce dinlenmeli, yorum yapılmamalı, anlattığına inanıldığı sözel ve beden dili (baş sallamak, onaylayıcı ifadeler kullanmak, dokunarak rahatlatmak, göz teması kurmak) yoluyla ifade edilmelidir. Eğer anlattığı şeyler doğru değilse çocuk suçlanmamalı, böyle bir durumun neden olduğu araştırılmalıdır. Çocuğa suçlu hissettirebilecek sorular “Sen arkadaşını kızdırmış olabilir misin?”, “Neden sana böyle bir şey yapsın ki?” gibi sorular sormaktan kaçınılmalıdır. Çocuğun okuldaki ve evdeki davranışları ve duyguları gözlemlenebilir. Çocuğa direkt bu durumu sormaktansa sohbet edilerek okulda neler yaptığı sorulabilir. Aile akran zorbalığından şüpheleniyorsa durum hakkında öğretmen ve yöneticiler bilgilendirilmeli ve zorbalık davranışı durdurulmalıdır.
Akran Zorbalığına Yönelik Psikolojik Yardım ve Terapi Seçenekleri Nelerdir: Akran zorbalığına maruz kalan kişiler için psikolojik yardım ve terapi, duygusal iyiliklerini ve kendilerine olan güvenlerini yeniden inşa etmelerine yardımcı olabilir. Özellikle ciddi akran zorbalığı vakalarında, çocuklar ve gençler travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), depresyon veya anksiyete gibi duygusal sorunlar geliştirebilirler. Bu durumlarla başa çıkmak için psikoterapi (konuşma terapisi) sıkça kullanılır. Terapi, çocuklara ve ailelere zorbalığa nasıl başa çıkacakları ve duygusal zorlamalara nasıl karşı koyacakları konusunda beceriler kazandırabilir. Ayrıca, grup terapileri, destek grupları ve okul tabanlı zorbalığı önleme programları gibi farklı terapi seçenekleri de mevcuttur. Terapinin amacı, mağdurların duygusal iyiliklerini restore etmek ve olumsuz etkileri minimize etmek olduğu gibi, zorbalık yapanların nedenleri ve davranışları üzerine çalışmak da önemlidir.
Akran zorbalığı, Mağdurun İlerleyen Yaşlarında Nasıl Etkiler Yaratabilir: Akran zorbalığına maruz kalmak, mağdurların ilerleyen yaşlarında çeşitli etkilere neden olabilir. Bu etkiler, düşük özsaygı, depresyon, anksiyete, ilişki sorunları ve toplumsal izolasyon gibi duygusal sorunları içerebilir. Ayrıca, akademik başarıyı etkileyebilir ve genel yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir. Bu nedenle, akran zorbalığına uğrayan kişilerin bu deneyimleri ile başa çıkmaları ve gerekirse profesyonel yardım alarak olumsuz etkileri en aza indirmeleri önemlidir.
